De nadelige gevolgen van een hete zomer
Op het moment van schrijven (zomer 2018) zijn de temperaturen erg hoog geweest wat er voor heeft gezorgd dat het water flink is opgewarmd. Met de warme nachten in de zomer krijgt het water weinig kans om 's nachts weer af te koelen waardoor de temperatuur erg kan oplopen. Sommige vissen vinden dit helemaal niet zo erg en doen het er goed op terwijl het voor andere vissen levensbedreigend is.
De watertemperatuur is echter niet de enige factor die een belangrijke rol speelt in de gezondheid van de vis. Er komen een aantal andere factoren bij kijken die er voor zorgen dat het bij hogere temperaturen af te raden is om nog te gaan vissen.
Watertemperatuur
Watertemperaturen op 10 augustus 2018
De watertemperatuur is de factor waar het meest over gesproken wordt in deze tijden. Bij welke temperatuur kun je nog wel of niet vissen is een punt van discussie. De maximale temperaturen die vis aan kan verschil per vissoort, maar de meeste liggen vlak onder of boven de 30 graden. Een temperatuur die in laag water wel voor kan komen maar in groter water niet zo snel gehaald wordt. Deze maximale temperaturen zijn echter getest in schoon water zoals in een aquarium. In de praktijk zijn dergelijke temperaturen al gauw funest voor de vis. Door de hoge watertemperatuur ontwikkelen bacteriën zich namelijk in een razendsnel tempo waardoor de kans op parasieten en infectie vergroot wordt. Ook heeft de temperatuur invloed op het zuurstofgehalte waar we later nog op terugkomen. De hoge watertemperatuur en gebrek aan regen zorgt er bovendien voor dat de waterstand steeds lager wordt en klein water zelfs volledig kan opdrogen. Ook verliest de vis haar natuurlijk bescherming tegen roofvogels zoals reigers en kunnen ze makkelijker opgegeten worden.
Hoewel ons land als een klein land beschouwd wordt, kunnen er nog behoorlijk wat verschillen zijn in de weersomstandigheden en watertemperaturen. Op de website van Rijkswaterstaat kun je precies zien wat de temperaturen aan de bovenlaag van het water op dit moment zijn. Zo kun je aflezen dat de watertemperatuur van het Twente Kanaal bij Delden Beneden op het moment van schrijven 25,1 graden is terwijl het op het Markermeer 21,5 graden is. Een belangrijk detail is dat deze temperaturen gemeten zijn aan de bovenkant van het water. Op enkele meters diepte is de temperatuur significant lager. "de watertemperatuur" is dus nogal plaats-afhankelijk en daarom niet landelijk te benoemen, net als de gewone temperaturen plaatselijk verschillen.
Zuurstofgehalte in het water
Het hoogteverschil zorgt voor zuurstof in het water
De temperatuur van het water zelf is in de meeste gevallen dus het probleem niet, maar is weldegelijk relevant. Naast het feit dat het de groei van bacteriën en parasieten vergroot, is het namelijk zo dat hoe hoger de watertemperatuur is, des te minder zuurstof het water kan bevatten. Bij een watertemperatuur van 20 graden is het maximale zuurstofgehalte 9,09 gr/cm3 terwijl dit bij 25 graden op 8,26 gr/cm zit. Het verschil lijkt met 10% niet zo veel, maar door de hogere temperaturen versneld het rottingsproces van bladeren e.d. op de bodem waarbij ook zuurstof verbruikt wordt en het zuurstofgehalte vaak nog verder daalt. Daarnaast is gebleken dat vissen bij een hogere watertemperatuur zuurstof minder makkelijk opnemen en dus eigenlijk meer zuurstof nodig hebben dan bij een hogere temperatuur waardoor het probleem nog verder wordt vergroot. Op de website van Sportvisserij Nederland is nog meer te lezen over het zuurstof in het water.
Gebrek aan zuurstof is dus (naast biotische factoren zoals bacterien en parasieten) eigenlijk het probleem en niet zo zeer de temperatuur. Genoeg zuurstof in het water is voor vis essentieel om te overleven maar ook om na het vangen weer op krachten te komen. Je ziet ook al massale vissterfte in kleine plassen waar het waterniveau gedaald is toch een halve meter of soms nog minder en het rottingsproces in volle gang is. Omdat er te weinig zuurstof in het water zit terwijl de vissen eigenlijk juist extra zuurstof nodig hebben, gaan de vissen dood. In klein- en ondiep water zoals stadsvijvers gaan vissen is bij hogere watertemperaturen dan ook af te raden.
Bij diep water waar nog genoeg zuurstof in zit en geen versneld rottingsproces optreedt is de situatie vaak anders en treedt het probleem later op dan in stadsvijvers. Op grotere rivieren met scheepvaart ligt een diepe vaargeul waar de temperaturen duidelijk minder hoog liggen. Regelmatig lezen wij dat de schoepen van deze boten zouden zorgen voor zuurstof in het water, maar ook dat is helaas niet waar. De schoep ligt immers volledig onderwater en kan dus geen zuurstof van de buitenlucht toevoegen. Je ziet wel luchtbellen ontstaan, maar dat is zuurstof dat reeds in het water zit. Door de watercirculatie zoals de opstuwing van het water en de golven die de boten veroorzaken komt er wel zuurstof in het water en wordt ook het ontstaan van een zogenaamde spronglaag voorkomen. Door de hogere aanwezigheid van zuurstof en doordat de vis de diepte in kan en zo aan de zon kan ontsnappen is dit beter water om op te vissen met hogere temperaturen.
Ook in kleiner water dat stroomt en waar watervallen of gemalen terug te vinden zijn is het zuurstofniveau beter (mits genoeg diepte) en zijn de omstandigheden vaak beter. Een wat dieper kanaal of riviertje dat diverse niveau-verschillen, gemalen en stroming heeft is vaak veel zuurstofrijker dan stilstaand water. Wanneer je vis aan het wateroppervlak naar lucht ziet happen is dat een duideijke indicatie dat er te weinig zuurstof in het water zit.
In een waterstand van een halve meter loopt de temperatuur al gauw hoog op...funest voor het zuurstofgehalte
Verschil per vis
De hoeveelheid zuurstof die een vis in het water nodig heeft en de maximale watertemperatuur die zij aankunnen verschil per soort. Vissen die van nature al in stromend water leven zoals forel, heeft vaak meer last van hogere watertemperaturen dan vissen die in stilstaand water leven. Brasem, winde en kolblei zijn ook vissen die slecht tegen lage zuurstofgehaltes kunnen. Andere soorten zoals de ruisvoorn, zeelt, kroeskarper en de grote modderkruiper kunnen weer veel beter tegen een laag zuurstofgehalte.
Zonsterkte en luchttemperatuur
Het type water en de plaatselijke omstandigheden spelen dus een grote rol op de vraag of je nog kunt gaan vissen of niet. Maar ook het moment van de dag en het type weer speelt een rol. Wanneer je een vis vangt en het is strakblauw en midden op de dag, doet de brandende zon een vis niet veel goeds. In die zin is het ook dus ook af te raden om te gaan vissen als de watertemperatuur/zuurstofgehalte goed is, maar de zon wel krachtig is. Dat kan dus ook zo zijn met lage watertemperaturen.
De dril en het onthaken
Spro Super Cutter 21cm
Met een goede kniptang kun je de haak of dreg doorknippen
Een net wat krachtigere hengel en lijn, je schepnet klaar hebben liggen en goed onthakingsmateriaal zijn daarom van groot belang. Bij roofvis is het bovendien verstandig om de dreg door te knippen als deze moeilijk gehaakt zit. Je kunt beter een vis met een haakpunt weg laten zwemmen dan dat je deze lange tijd boven het water houdt en met alle macht probeert de dreg los te krijgen.
Droogte en regen
In veel gevallen gaat een hete zomer gepaard met weinig neerslag. Juist van regen moet het water het hebben als het aankomt op waterpeil en zuurstof. Doordat de regendruppels in het water vallen wordt er veel zuurstof meegenomen in het water. Wanneer er na een lange periode van droogte in eens veel regen valt kan dat toch nadelig zijn voor het zuurstofpeil in het water. Dit komt omdat door de plotselinge regenbui veel vuil loskomt en het water in stroomt. Dit gaat vervolgens rotten wat zuurstof verbruikt en het zuurstofpeil weer kan doen dalen.
Conclusie
De watertemperaturen kunnen door de hoge buitentemperatuur en de zon in ons land hoog oplopen. Met name ondiep en stilstaand water zoals stadsvijvers zijn hier erg gevoelig voor. Als resultaat van de hogere temperatuur wordt het zuurstofgehalte in het water lager. Gebrek aan regen dat zorgt voor zuurstof en een verhoog risico op bacteriën en parasieten kan voor vis dodelijk zijn. Gaat het na een lange tijd van droogte toch weer regenen, dan betekent ook dat niet altijd dat het er beter van wordt.
Wanneer er te weinig zuurstof in het water zit wordt dan ook afgeraden om te gaan vissen. Door de grote verschillen per water en grote verschillen in watertemperaturen in ons land, dient er per water en vissoort gekeken te worden of er nog gevist kan worden. De dril en het onthaken kost de vis veel energie en door het lage zuurstofgehalte komen zij niet altijd meer op kracht. Indien de waterkwaliteit voldoende is en je gaat vissen, is het raadzaam om tijdens de warme zomermaanden toch de volgende punten in je achterhoofd te houden:
• Kijk naar de metingen en zoek water uit waar de temperatuur laag is
• Kies zuurstofrijk water uit van minstens een paar meter diepte
• Ga niet midden op de dag vol in de zon vissen
• Zorg voor goed onthakingsmateriaal en houdt de dril kort
• Vermijd het vissen op vissoorten die slecht tegen hoge temperaturen en een laag zuurstofgehalte kunnen
Lees ook:
3 tips voor een langere levensduur van je waadpak
Tackleshop kortingscode
De beste Sinterklaas cadeautjes voor vissers
Alles wat je moet weten over waadpakken
Telescoop werphengel
Sessieverslag: Dropshotten met Krijn
Rodpod of banksticks
Welk waadpak voor tuinklussen in vijvers en sloten
Complete karper uitrusting
Waadbroek
